این کاریکاتورها از فکاهی نامه "ملا نصرالدین" است و تقابل مشروعه و مشروطه را می نمایاند: همانطور که می بینیم، مار و عقربهای عمامه به سر به جان فرشته مشروطه افتاده اند.
اگر می بینیم آخوندها قدرت را چارچنگولی چسبیده اند و برای حفظ آن خباثت و جنایت می کنند، برای آن است که برای به چنگ آوردن آن قرنها کمین کرده بودند.
آخوندها همیشه در قدرت شریک بودند. آنها در انقلاب ۵۷ فرصت یافتند كه کل قدرت را قبضه کنند.
درهمین فکاهی نامه کاریکاتور دیگری هم هست كه آرزوی آزادیخواهان را نشان میدهد: در حالی که آزادیخواهان در بهشت به سر می برند، مرتجعان در آتش جهنم می سوزند.
پانویس:
"ملانصرالدین" نام نشریهای بود که به سردبیری جلیل محمدقلیزاده به زبان ترکی آذربایجانی و گاهی اوقات به زبان روسی منتشر میشد. این نشریه در ابتدا در تفلیس (از ۱۹۰۶ تا ۱۹۱۷) منتشر میشد و سپس در تبریز (در ۱۹۲۱) و باکو (از ۱۹۲۲ تا ۱۹۳۱) انتشارش ادامه یافت.
این نشریه که به انتقاد از حکومتهای ایران و عثمانی و نیز خرافات و عادات مردم قفقاز و کشورهای اسلامی میپرداخت نقش مهمی در بیداری مردم و جنبش مشروطه ایران داشت.
میرزا علیاکبر صابر با نام مستعار هوپهوپ در آن اشعار انتقادی خود را منتشر میکرد.
کاریکاتورهای آن که به دست عظیم عظیمزاده و اسکار شیمرلینگ و یوزف روتر آلمانی کشیده میشد از شاهکارهای کاریکاتور سیاسی و اجتماعی است.
این روزنامه تأثیر زیادی بر نشریه صوراسرافیل داشت.
انتشار ملانصرالدین مهمترین کار فرهنگی جلیل محمدقلیزاده بود و دشمنان زیادی از مستبدین و ملایان برای او ساخت. روزنامهٔ ملانصرالدین نوشتارهایی روشنفکرانه و اصلاحطلبانه داشت و این امر باعث شد تا مسلمانان به تکفیر و آزار مدیر، کارکنان و حتی فروشندگان آن دست بزنند.
دستگاه سانسور تزار و نيروهاي سياه فئودال هم به دست و پا افتاد . با نشر هر شماره بر تعداد دشمنان و بدخواهان افزوده مي شد و روحانيان در مساجد و منابر ناشرين و خواندگان آن را لعن و تكفير مي كردند و آنان را دشمن اسلام مي خواندند.
محمدقلیزاده ناچار شد برای گریز از تعرض مسلمانان در محله گرجینشین تفلیس اقامت کند. در بایگانی شخصی دستنوشتههای جلیل محمدقلیزاده، نامهٔ یک مسلمان تندرو در ده قاسمکندی دیده میشود که محمدقلیزاده را با دشنام شدید تهدید به قتل و خونریزی کردهاست.
منابع:
- ملانصرالدین جلیل محمدقلیزاده، به کوشش محسن قشمی، تهران: نشر ثالث، ۱۳۷۶. صص۲۷-۲۹، شابک
- آرين پور، يحيي. (1372). از صبا تا نيما. تهران: زوار.ج2
http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=95438
منبع تصویرها:
http://www.nobahaar.com/post/14.htm